Fraai haarmos

Polytrichum formosum
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (planten) Stam: Bryophyta (mossen) Klasse: Polytrichopsida Orde: Polytrichales Familie: Polytrichaceae (haarmosfamilie) Geslacht: Polytrichum (haarmos)
Soort
Polytrichum formosum Hedw. (1801)
Fraai haarmos, habitus
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Polytrichum formosum op Wikispecies
Portaal    Biologie

Het fraai haarmos (Polytrichum formosum) is een mos uit de familie Polytrichaceae . Het is een algemene bosbewonende soort die over het volledige Holarctisch gebied voorkomt, zowel in naald- als in loofbossen.

Etymologie en naamgeving

• Synoniem: Polytrichastrum formosum (Hedwig) G. L. Smith (1971)

De botanische naam Polytrichum is een samenstelling van Oudgrieks πολύς, polus, (veel), en θρίξ, thrix (haar), naar het dicht behaarde sporogoon.

De soortaanduiding formosus komt uit het Latijn en betekent 'mooi'.

Kenmerken

detail sporogoon met huikje

Het fraai haarmos is een zodevormende plant met tot 15 cm lange, rechtopstaande, meestal onvertakte stengels. De stengelblaadjes zijn 9 tot 12 mm lang, lijnlancetvormig, donkergroen, aan de basis lichter gekleurd en schedevormend. In het bovenste deel van het blad vult de bladnerf bijna het hele blad. De bladschijf is aan de bovenzijde bedekt met overlappende lamellen en daardoor ondoorzichtig. De bladrand is 2 tot 6 cellen breed en scherp gezaagd. Bij vochtig weer staan de blaadjes alzijdig afstaand, bij droogte plooien ze zich opwaarts rond de stengel.

De mannelijke planten ontwikkelen een stervormig perigonium.

De sporofyt bestaat uit een sporenkapsel of sporogoon op een 4 tot 8 cm lange kapselsteel. De sporogonen zijn blok- of tonvormig, met vijf overlangse ribben, en gaan bij rijpheid knikken. Anders dan bij het gewoon haarmos (P. commune) is er op de overgang tussen steel en sporenkapsel geen afgescheiden schijfje te zien. Jonge sporenkapsels worden bedekt door een puntig, geel-bruin behaard huikje.

Onderverdeling

Zeer zelden komen exemplaren van het fraai haarmos met vertakte stengels voor. Deze worden als een aparte vorm beschouwd: P. formosum forma fastigiatum .

Ecologie

Het fraai haarmos groeit voornamelijk op beschaduwde plaatsen op zwak zure, zandige of lemige, voedselarme bodems van naald- en loofbossen, waar het kleine zoden tot uitgestrekte, bultige tapijten vormt en daarbij niet alleen de bodem maar ook stronken en stenen bedekken. Het komt ook voor in de heide.

Verspreiding

Het fraai haarmos is algemeen voorkomend en verspreid over alle gematigde en koude streken van het Holarctisch gebied (Europa, Noord-Afrika, noordelijk Azië en Noord-Amerika).

Foto's

• 
  Blad
• 
  Bladvoet
• 
  Bladrand
• 
  Bladdoosnede
• 
  Stengeldoorsnede
• 
  Sporenkapsel
• 
  Sporenkapsel
• 
  Sporenkapsel
• 
  Peristoomtanden
• 
  Peristoomtanden
• 
  Sporen

· ·

Soorten van het geslacht Polytrichum (Haarmossen)

... · P. alpinum (Berghaarmos) · P. commune (Gewoon haarmos) · P. commune for. fastigiatum (Gewoon haarmos vertakt) · P. commune var. humile (Doorgroeid haarmos) · P. commune var. perigoniale (Gedeukt haarmos) · P. formosum (Fraai haarmos) · P. formosum for. fastigiatum (Fraai haarmos vertakt) · P. juniperinum (Echt zandhaarmos) · P. juniperinum var. affine (Veenhaarmos) · P. longisetum (Gerand haarmos) · P. piliferum (Ruig haarmos) · P. uliginosum (Bulthaarmos) · ...